به نقل از «ایسنا»

عطر خوش فتیر مسکه، غذای محلی مردمان خراسان شمالی در فصل بهار

تاریخ انتشار: ۱۹ خرداد ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۲۱۷۰۸۲۸

ایسنا/خراسان شمالی فتیرمسکه، نوعی از خوراک محلی از کره محلی گوسفندی و یا گاوی است که در فصل بهار تهیه می‌شود، مهارت پخت این غذای پُرطرفدار با شماره 1435 به‌عنوان میراث ناملموس مردمان خراسان شمالی ثبت ملی شده است.

فتیرمسکه، این خوراک محلی از کره محلی گوسفندی و یا گاوی در فصل بهار تهیه می‌شود برای تهیه آن ابتدا باید فتیر قتلمه درست شود، در فرهنگ بومی مردم استان خراسان شمالی تهیه خوراک تا پیش از دست‌یابی به تکنولوژی جدید از تنوع بسیاری برخوردار بوده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

زنان  با الهام از استعداد و ذوق و هنر خانگی خود انواع غذاهای محلی و خوش‌طعم را برای مصرف خانواده و یا به مناسبت‌های مختلف ازجمله نوروز، عروسی و عزا می‌پختند که فتیر مسکه یک نمونه‌ای از آن است.

با گذشت زمان و ماشینی شدن کارها، هنوز هستند زنان عشایر و روستایی که با دست پرمهر خودشان برای خانواده فتیر مسکه درست می‌کنند. در گذشته‌های دور، نان محلی در خانه‌ها و در تنورههای هیزمی یا ساج، توسط زنان پخت می‌شد. هرچند، تنورهای گازی خانگی سیّار، در بسیاری از موارد، جای تنورهای گِلی را گرفته است.

به گزارش ایسنا، خوراک سنتی و محلی یکی از مظاهر فرهنگی با ارزش هر کشوری است. حفظ و شناساندن این مهارت‌ها مانند هر کار فرهنگی و تاریخی از اهمیت فوق‌العاده برخوردار است. اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان نیز در تلاش است با حفظ فرهنگ‌های بومی مردمان این دیار، عطر خوش‌طعم غذاهای محلی، این دیار را ماندگار کند.

  استان خراسان شمالی پیشینه‌ طولانی و فرهنگی غنی دارد که در تمام زمینه‌ها ازجمله غذاهای این استان نمود پیدا کرده است. مردم این خطه از سرزمین پهناور ایران، در جشن‌ها، مهمانی‌ها و مناسبت‌های گوناگون غذاهای سنتی متناسبی را طبخ می‌کنند که هرکدام طعم، بو و مزه‌ منحصربه‌فردی دارد.

برای تهیه فتیر مسکه، در ابتدای کار باید نان آن را تهیه کرد که در اصطلاح محلی به آن قتلمه می‌گویند.

کره محلی از شیر گوسفند یا گاو نیز برای استفاده در فتیر مسکه باید تهیه شود.

روش پخت نان برای فتیر مسکه:

بیش از ده‌ها نوع نان سنتی در مناسبت‌های مختلف در شهر و روستاهای استان خراسان شمالی طبخ می‌شود و نان مهم‌ترین ماده غذایی در این استان است. اهالی به کیفیت نان و استفاده از مواد افزودنی و زیباسازی ظاهر با ایجاد نقوش اهمیت خاص می‌دهند. نان‌های پخت شده در این استان به دلیل ماندگاری، عطروطعم ویژه به‌عنوان سوغات به دیگر مناطق نیز فرستاده می‌شود. 

قتلمه، یک نوع از این نان‌ها است که معمولاً آن را با مسکه(کره) می‌خورند. قَتلَمه، لغتی ترکی و یک نوع نان روغنی است که خمیر را درست می‌کنند و در لابه‌لای زواله های خمیر روغن و زردچوبه و بعضی‌اوقات ادویه دیگر می‌زنند این نوع نان دارای دوام زیادتری است.

قرص نان قَتْلَمَه به شکل دایره به قطر تقریبی 20 تا 25 سانتی‌متر و به ضخامت سه الی چهار سانتی‌متر که به‌منظور پخت کامل، رسیدن حرارت به سطح دایره شکلی نان، سوراخ‌هایی را روی آن با پنجه دست یا قاشق یا چنگال ایجاد می‌کنند.

مواد لازم برای تهیه نان قَتْلَمَه عبارت‌اند از آرد، آب، خمیرترش، روغن(روغن حیوانی) و مواد افزودنی مانند زردچوبه و یا زعفران.

طرز تهیه قتلمه به این صورت است که ابتدا آرد را با نمک، آب و خمیرمایه به‌صورت خمیر درمی‌آورند و به مدت یک ساعت کنار گذاشته تا خمیر استراحت کند. خمیر آماده را به‌صورت قطعاتی که هر قطعه یک قرص نان بشود، تقسیم می‌کنند(در اصطلاح محلی چانه‌گیری می‌کنند.)، قطعات خمیر را به کمک چوبی بنام "اوخلو" پهن کرده و به‌صورت ورقه‌های نازک دایره‌ای شکل درمی‌آورند. روی خمیر پهن‌شده را روغن می‌زنند و دوباره جمعش می‌کنند(خمیرهای ورقه شده را که به شکل دایره‌ای کامل است، روی‌هم می‌چینند و در فاصله ورقه‌ها، آغشته به روغن می‌کنند.)  سپس از وسط دایره هر یک سوراخ کرده و به‌طرف بیرون حرکت و روی‌هم می‌چینند و فواصل ورقه‌ها را آغشته به روغن می‌کنند.

تعداد این ورقه‌های نازک خمیر، به ضخامت نهایی قتلمه بستگی دارد و به اختیار بانوی خانه یا نانوا است. سپس آن‌ را به‌صورت لوله چندلا به هم می‌پیچند و بعد هر یک از این لوله‌های خمیری را به‌صورت طبقات روی‌هم می‌پیچند و پس از پهن کردن مجدد آن را بر روی ساج یا درون تنور می‌اندازند تا کاملاً پخته شود.

روش تهیه کره محلی:

  در بیشتر مناطق ایران زنان از ماست، کره محلی درست می‌کنند با این تفاوت که وسایل بکار رفته برای تهیه کره محلی در مناطق مختلف ایران متفاوت است و بدین‌صورت است که دامداران کوچ رو ابتدا شیر دام خود را به روش دستی می‌دوشند و شیر دوشیده را می‌پزند.

برای تبدیل آن به قاتیق (ترک‌های خراسان به ماست اغلب قاتیق و در مواردی قاتوق می‌گویند.) در دمایی که دست را نسوزاند به آن مایه ماست در حد نیاز معمولاً یک قاشق برای یک کیلو به آن اضافه می‌کنند. سپس روی آن را به مدت سه الی چهار ساعت می‌پوشانند که در همان دما باقی بماند. بعدازاین مدت، شیر به ماست تبدیل می‌شود.

  تا همین اواخر در روستاها طریقه کره‌گیری بدین‌صورت بود شیری که از قبل مایع زده و به‌صورت ماست درآمده در وسیله‌ای به نام مشک (یایق) ریخته و به میزان یک‌سوم ماست به آن، آب اضافه می‌کنند و دهانه و سوراخ‌های آن را می‌بندند. مشک مذکور را از سه‌پایه چوبی به طرز افقی و با مهارت خاصی می‌آویختند و دو نفر که معمولاً زن بودند دو طرف مشک ایستاده از دسته چوبی آن گرفته به سمت یکدیگر هل داده و به‌اصطلاح تلمب زده تا کره از ماست جدا شود. این کار صبح زود که هوا هنوز خنک بود باید انجام می‌گرفت تا کره خودش را گرفته و از ماست جدا شود، بعد نیم ساعت از تکان دادن مشک درب ورودی مشک یا پوست را باز می‌کنند، اگر ماست به کره و دوغ تبدیل شده بود کار تمام است و اگر تبدیل نشده بود در آن را بسته و باز تکان می‌دهند.

از کره تولیدشده برای غذا بجای روغن استفاده می‌شود یا برای تأمین مخارج خانواده به بازارهای شهری و یا واسطه‌ها فروخته می‌شود و یا ممکن است بجای آن اجناسی مبادله کنند. کره محلی دامداران و عشایر یکی از محصولات پر زحمت ولی اقتصادی است زیرا به قیمت مناسب و معمولاً بیشتر از سایر کره‌ها فروخته می‌شود. این روش، سنتی و ایرانی است و مردم محلی از قدیم این‌گونه کره و روغن حیوانی تهیه می‌کرده‌اند. کره حاصل بسیار خوش‌طعم است.

در چند سال اخیر دستگاه‌های برقی کره‌گیر نیز به بازار آمده است . درون این دستگاه‌ها که شبیه به ماشین لباس‌شویی‌های استوانه‌ای قدیم است، پروانه‌ای وجود دارد که ماست را هم زده و دقیقاً کار مشک را انجام می‌دهد.

تهیه فتیر مسکه:

  در مرحله سوم  بعد از پخت قتلمه آن را در ظرف‌هایی به نام «مجمعه» یا ظرفی به نام لنگری و یا دوری، قرار می‌دهند، رو و زیر فتیر داغ را با کره تازه  پُر و شکر و دارچین هم به آن اضافه می‌کنند.

در مناطقی هم آن را درون قابلمه‌های مسی قرار داده و لابه‌لای فتیرهای قتلمه، کره محلی گاوی و یا گوسفندی قرار می‌دهند و بعد روی حرارت ملایم قرار داده تا کره باز شده و به خورد فتیر قتلمه برود. سپس روی فتیر مسکه شکر و در صورت تمایل دارچین ریخته و سرو می‌کنند.

  فتیر مسکه یکی از غذاهای بسیار مقوی است که چاشنی آن دوغ است. برای از بین بردن و خنثی کردن چربی کره بعد از خوردن این فتیر خوشمزه مرسوم است که از دوغ تازه محلی استفاده می‌شود.

مهارت پخت فتیر مسکه، این غذای پُرطرفدار با شماره 1435 به‌عنوان میراث ناملموس مردمان خراسان شمالی ثبت ملی شده است.

انتهای پیام

منبع: ایسنا

کلیدواژه: استانی فرهنگی و هنری خراسان شمالي غذای سنتی خراسان شمالی فتیر مسکه برای تهیه کره محلی ورقه ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۲۱۷۰۸۲۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

جهش صنعت تولید برق در خراسان شمالی

ایسنا/خراسان شمالی پیشرفت تکنولوژی در زمینه‌های مختلف و رشد جمعیت، موجب افزایش تقاضای انرژی الکتریکی شده که این موضوع وابستگی شدید به این حامل انرژی در حوزه‌های مختلف اقتصاد، تولید، آموزش، بهداشت، امنیت و صنعت را ایجاد کرده است.

 از طرفی انرژی الکتریکی به دلیل سهولت دسترسی توسط مصرف کنندگان و امکان تبدیل به صُور دیگر و نیز اقتصادی بودن مصرف آن نزد مشترکان به‌عنوان اولین گزینه بین حامل‌های انرژی محسوب می‌شود.

برای تولید برق روش‌های مختلفی وجود دارد که با توجه به اقلیم می توان از منابع مختلفی استفاده کرد. فسیل یکی از منابع استفاده برای تولید برق است، اما چند سالی است که خراسان شمالی برای تولید برق به سوی روش های دیگر همچون انرژی‌های تجدیدپذیر(انرژی خورشیدی و بادی) گام برداشته است.

اما در سال «جهش تولید با مشارکت مردم» با توجه به افزایش مصرف برق در استان، تلاش‌ها برای افزایش تولید برق به خصوص انرژی‌های تجدیدپذیر در این استان بیشتر شده است.

تولید برق یکی از اهداف مهم شرکت برق

حسن چاهی مدیر عامل شرکت برق خراسان شمالی در گفت و گو با ایسنا، با اشاره به افزایش سالانه مشترکان برق، تولید برق برای تامین انرژی مورد نیاز یکی از اهداف مهم این شرکت است، اظهار کرد: در حال حاضر نیروگاه سیکل ترکیبی شیروان با ظرفیت اسمی ۱۴۳۴ مگاوات در حال تولید برق است.

وی گفت: علاوه بر آن در ۲۸۹ سامانه، نیروگاه‌های خورشیدی استان ۲.۹ مگاوات برق تولید می‌کنند که این نیروگاه‌ها به شبکه نیز متصل شده‌اند.

چاهی افزود: همچنین ۶ نیروگاه پراکنده(سوخت مصرفی با گاز) نیز در استان وجود دارند که این نیروگاه‌ها نیز در حال تولید ۱۵.۱ مگاوات برق هستند.

وی در ارتباط با نیروگاه‌های در حال احداث نیز بیان کرد: برای ساخت یک نیروگاه خورشیدی ۶ مگاواتی در منطقه قاسم خان اسفراین مجوز صادر، زمین تحویل داده شده و پروژه در مرحله مطالعات فنی است.

این مقام مسئول تصریح کرد: همچنین برای ساخت نیروگاه ۲۵ مگاواتی گرمه نیز پیمانکار مشخص شده است و پیگیر تامین منابع مالی آن هستیم.

وی تاکید کرد: ساختار شبکه برق در کشور، ساختار شبکه سراسری و پیوسته است که وقتی در رینگ قرار می گیرد از ضریب اطمینان بسیار بالایی برخوردار می‌گیرد و در صورت بروز حادثه ای به عنوان مثال بروز خاموشی جلوگیری می‌شود.

مدیر عامل شرکت برق خراسان شمالی ادامه داد: این استان دارای ۴۱۳ هزار مشترک است که ۳۹ درصد از این تعداد مشترکان خانگی، ۹ درصد مصارف عمومی، ۲۴ درصد مشترکان کشاورزی، ۹ درصد مشترکان تجاری و ۱۹ درصد نیز مشترکان تجاری است.

وی اختصاص زمین در شهرک تخصصی خورشیدی در خراسان شمالی

حسین پور مجری انرژی‌های تجدیدپذیر شرکت برق خراسان شمالی نیز در گفت و گو با ایسنا از اختصاص زمین در شهرک تخصصی خورشیدی در این استان خبر داد.

وی اظهار کرد: به دنبال ایجاد شهرک‌های خورشیدی برای راه اندازی نیروگاه‌های خورشیدی در شهرک‌های صنعتی استان هستیم.

حسین پور گفت: در همین راستا برای راه اندازی نیروگاه‌های خورشیدی و ایجاد شهرک‌های خورشیدی تعدادی زمین به متقاضیان نیز واگذار شده است.

وی در ادامه با اشاره به راه اندازی نیروگاه‌های خورشیدی کوچک مقیاس در استان بیان کرد: تا پایان سال گذشته ۲۸۸ نیروگاه خورشیدی کوچک مقیاس راه اندازی و متصل به شبکه شده است و این نیروگاه‌ها پنج میلیون و ۶۲۱ هزار کیلووات ساعت برق در سال تولید می‌کند.

این مقام مسئول افزود: علاوه بر آن ۲۷۰۰ نیروگاه کوچک مقیاس توسط سازمان‌های حمایتی معرفی شده است که برای ساخت ۱۳۵۰ نیروگاه خورشیدی قرارداد خرید تضمینی انجام شده و ۱۱۵۰ مورد برای اعطای تسهیلات به بانک‌ها معرفی شده و قرار بر این شد تا پایان سال گذشته ۸۰۰ مورد اجرایی شود.

وی تصریح کرد: سه شرکت پیمانکار به تایید وزارت نیرو رسیدند و قرار شد تا پایان سال گذشته ساخت این نیروگاه‌ها را اجرایی کنند اما به علت عدم همکاری بانک ها با کمیته امداد که پیگیری اختصاص تسهیلات را برای مددجویان داشته، این امر تحقق نیافت و مبالغ مورد نظر پرداخت نشد.

مجری انرژی‌های تجدیدپذیر شرکت برق خراسان شمالی خاطرنشان کرد: از سوی دیگر با توجه به افزایش هزینه‌هایی که امسال به وجود آمده بر روی قیمت و هزینه‌ها برای اجرای این پروژه‌ها با پیمانکار با چالش مواجه شده ایم.

وی گفت: تاکنون فقط برای حدود ۱۰۵نیروگاه خورشیدی کوچک مقیاس حمایتی مبالغ واریز شده است.

فعالیت دستگاه‌های رمزارز در خراسان شمالی کمتر از سایر استان‌ها

حسن چاهی مدیر عامل شرکت توزیع نیروی برق خراسان شمالی همچنین در گفت و گو با ایسنا، با اشاره به شناسایی ماینرهای غیرمجاز، هوشمند سازی شبکه برق و شناسایی مشترکان پرمصرف از دیگر اقداماتی بوده که برای مدیریت مصرف برق در استان در حال انجام است، گفت: ماینرهای غیرمجاز، سال گذشته برق ۸۲۸ خانوار استان را مصرف کردند.

وی با تاکید بر اینکه تعداد دستگاه‌های رمز ارز غیرمجاز در این استان نسبت به سایر استان‌ها کمتر است، از کشف و ضبط بیش از ۱۲۰ دستگاه ماینر غیرمجاز رمزارز در سال گذشته در استان خبر داد.

چاهی با بیان اینکه یکی از معضلات شبکه برق کشور و استان، استفاده غیرمجاز از ماینرهای استخراج رمزارز است، اظهار کرد: با وجود اطلاع‌رسانی‌های گسترده این شرکت درباره آسیب‌های این دستگاه‌ها برای مشترکان، برخی سودجویان با استفاده غیرمجاز از این دستگاه‌ها بیش از ۵۸ میلیارد ریال به شبکه برق استان آسیب زدند.

چاهی با اشاره به اینکه ارزش دستگاه‌های کشف‌شده ۵۰ میلیارد ریال است، ادامه داد: سال گذشته بیش از ۱۲۰ دستگاه از ۱۴ مرکز غیرمجاز، ماینر استخراج رمزارز کشف شد که این دستگاه‌ها با توان برق مصرفی ۲۴۰ کیلووات ساعت، معادل برق بیش از ۸۲۸  خانوار را استفاده می‌کردند.

کشف ۵۶ دستگاه رمز ارز طی امسال

زاهدی نیا قائم مقام شرکت برق خراسان شمالی نیز در گفت و گو با ایسنا، تصریح کرد: در سال جاری نیز ۵۶ دستگاه رمز ارز در استان کشف و ضبط شده که میزان برق مصرفی آنها ۱۶۰ کیلووات بوده است.

پتانسیل بالای خراسان شمالی در تولید انرژی خورشیدی

حسین پور رئیس بخش تحقیقات و انرژی های تجدیدپذیر شرکت برق خراسان شمالی در ادامه در گفت و گو با ایسنا، گفت: خراسان شمالی یکی از استان‌هایی است که پتانسیل بالایی در تولید انرژی خورشیدی دارد.

وی اظهار کرد: زیرساخت‌های شبکه توزیع در این استان مناسب بوده و این استان دارای خطوط انتقال تازه ای است.

حسین پور افزود: خراسان شمالی دارای تابش نور خورشید مناسب است و به طور میانگین هشت ساعت تابش نور خورشید به صورت مناسب وجود دارد.

حسین پور با اشاره به اینکه در این استان گرد و خاک چندانی وجود ندارد، ادامه داد: در واقع گرد و خاک زیاد موجب می‌شود ۲۵ تا ۳۰ درصد، کاهش راندمان در تولید انرژی خورشیدی وجود داشته باشد.

وی وجود هوای متعادل را یکی دیگر از مزیت‌های انرژی خورشیدی استان بیان کرد و گفت: هوای داغ و بالای ۳۰ درجه سانتی گراد باعث کاهش تولید برق و مستهلک شدن قطعات می‌شود.

این مقام مسئول افزود: در این استان بارش مناسبی وجود دارد که این بارش، پنل ها را شست و شو می‌دهد.

به گفته وی، وجود زمین‌های مناسب برای ایجاد نیروگاه‌های خورشیدی کوچک و یا بزرگ مقیاس از دیگر مزیت‌های این استان در این زمینه محسوب می‌شود.

انتهای پیام