گیاه پرطرفدار خودرو کم‌یاب شد/ برداشت بی‌رویه «جیکه» در گناوه

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها، عصمت اسماعیلی؛ در بهار که بیابان‌ها سر سبز می‌شود، در روستاهای اطراف شهرستان گناوه گیاهانی می رویند که مصرف غذایی دارند و مردم از آنها به عنوان خوراکی یا مصرف دارویی بهره می‌برند.

یکی از این گیاهان سیر وحشی با نام محلی جیکه است که این گیاه خودرو که در اوایل زمستان در اراضی بیابانی و گندمزارهای استان‌های جنوبی به ویژه فارس، بوشهر و خوزستان برداشت می‌شود، دارای ارزش غذایی فراوانی است و طرفداران زیادی در بین مردم دارد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

در فصل رویش این گیاه مردم محلی زیادی راهی دشت و صحرا می‌شوند تا این گیاه ارزشمند را برای استفاده خود یا برای فروش جمع آوری کنند.

این گیاه همانند سیر بودار و طعم دهنده بسیار خوبی است، خوشمزه و خوش طعم، قوی و طبع بسیار گرمی دارد که در ابتدای فصل رویش با قیمت بالا در بازار خرید و فروش می‌شود و با افزایش برداشت قیمت آن کاهش می‌یابد.

تشخیص و برداشت این گیاه به دلیل مشابه بودن با گیاهان دیگری که ظاهرشان شبیه به آن است سخت و وقت زیادی می‌گیرد و شناخت آن برای همه امکان پذیر نیست و متخصصان خود را می‌طلبد.

در شهرستان گناوه مانند سایر نقاط استان بوشهر جیکه برای خام خوری با نان و دیگر غذاها، قاطی کردن با پلو و گمنه (غذای محلی) شبیه سبزی پلو استفاده دارد گیاه جیکه بدون ساقه است و به صورت چند برگ باریک و بلند از خاک سر می‌زند و به طور معمول برگ‌های آن مواج است و به طور صاف رشد نمی‌کند.

این گیاه بوی خاصی دارد و در محل اتصال آن به زمین، دارای پوسته سفید و نازکی (پاچکو) است که برگ‌ها را محافظت می‌کند.

گیاه جیکه در دو نوع «جیکه ملو» و «جیکه خشو» یافت می‌شود که تفاوت این ۲ نوع در اندازه برگ‌ها و ریشه است و ملو بوی تند تری دارد و بر برگ‌های آن پرزهای نازکی است و خشو بهتر و دارای قیمت بیشتری است.

در شهرستان گناوه مانند سایر نقاط استان بوشهر جیکه برای خام خوری با نان و دیگر غذاها، قاطی کردن با پلو و گمنه (غذای محلی) شبیه سبزی پلو استفاده دارد.

علاوه بر آن جیکه در تهیه یک نوع نان محلی به نام مشتک یا بلبل کاربرد دارد و پخت این نوع نان محلی از دیگر استفاده‌های مردم این منطقه از این گیاه است که شهرت و آوازه زیادی دارد.

طرز تهیه بل بل جیکه ای

پس از تمیز کردن، شستشو و خرد کردن جیکه، آن را با ادویه جات مانند زردچوبه، فلفل، نمک و لیمو خشک قاطی می‌کنند.

بعد به اندازه‌ لازم آرد را خمیر کرده و نان‌های کوچکی به نام «بل بل» درست می‌کنند سپس مقداری «جیکه» را روی یک از نان‌ها می پاشند و نان دیگری روی آن می‌گذارند و با انگشتان دو دست آنها را به آرامی به هم فشارمی دهند تالبه‌های شأن بچسبد و «جیکه» بیرون نریزد.

وقتی تمام نان‌های آماده شد، آن هارا روی تابه داغ قرار می‌دهند و می‌پزند. یک سمت نان که پخت، آن را بر می‌گردانند تا لایه زیرین نیز پخته شود. و بعد از آنکه همه ی نان‌ها پخته شدند، با روغن، چرب و مصرف می‌شوند.

از این نوع غذا که در واقع دو نان به هم چسبیده هستند معمولاً برای شام یا صبحانه استفاده می‌کنند که گاهی نیز به جای «جیکه»، آنان را با «پیاز» درست می‌کنند که به آن «بل بل پیازی» می‌گویند.

برداشت نادرست و بی رویه یکی از علل نابودی اینگونه گیاهان خودرو و مفید است که باید ضمن استفاده از آنها به حفظ و بقای آن نیز بیاندیشیم مردم این منطقه و کارشناسان غذایی معتقدند این گیاه خواص و مزایای فراوانی برای انسان دارد، دارا بودن آهن و فولیک اسید، ایمن کردن و بهبود سیستم بدن در برابر بیماری‌ها، کاهش احتمال بروز بیماری قلبی، حفاظت از سلامت پوست و استخوان و بافت‌های نرم از عمده خواص این گیاه است.

جیکه در سال‌های پرباران بیشتر می روید و این گیاه در سالیان پربارش گذشته به وفور یافت می‌شد اما متأسفانه در سال‌های اخیر به علت بارش کم باران و برداشت بی رویه مردم، این گیاه مفید نیز بسیار کمیاب شده است.

برداشت نادرست و بی رویه یکی از علل نابودی اینگونه گیاهان خودرو و مفید است که باید ضمن استفاده از آنها به حفظ و بقای آن نیز بیاندیشیم.

در هفته حفاظت از منابع طبیعی و در بهار طبیعت منطقه قرار داریم که چه خوب است تا توجه بیشتری به حفظ گونه‌های گیاهی محلی که اغلب خودرو و پرخاصیت هستند داشته باشیم و با برداشت بی رویه یا نادرست باعث نابودی این گونه‌ها نشویم به گونه‌ای که جز خاطراتی از این گیاهان چیزی برای آیندگان نماند.

کشت گیاهان دارویی در مراتع

سرپرست اداره منابع طبیعی و آبخیزداری گناوه در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: حفاظت از جنگل‌ها و مراتع و منابع طبیعی تنها از عهده یک سازمان بر نمی‌آید بلکه همه مردم باید خود را در حفظ آنها مسئول بدانند.

زبیده دهداری افزود: جنگل‌ها و مراتع که پهنه وسیعی از مساحت کشور را تشکیل می‌دهند نقش ارزنده و حیاتی در حفظ تعادل محیط زیست، جلوگیری از فرسایش خاک، حفظ و تأمین ذخایر و منابع آب زیرزمینی، جلوگیری از بروز سیلاب‌های مخرب و … ایفا می‌کنند.

وی گفت: در این راستا یکی از اقدامات انجام گرفته در استان بوشهر و شهرستان گناوه پروژه قرق مراتع و مدیریت چرا است.

وی بیان کرد: در پروژه قرق مراتع از ورود دام در ۱۵ آبان ماه الی ۱۵ فرودین ماه در مکان قرق شده جلوگیری می‌شود که این امر باعث حفظ و تقویت پوشش گیاهی، جلوگیری از انقراض گونه‌های مرتعی کمیاب، تثبیت خاک، افزایش نفوذ ذخیره نزولات و.... می‌شود.

سرپرست اداره منابع طبیعی و آبخیزداری گناوه بیان کرد: از دیگر اقدامات برای تقویت پوشش گیاهی، حفظ و احیا مراتع در استان بوشهر و شهرستان گناوه، احداث هلالی آب گیر توأم با بذرکاری با هدف مدیریت روان آب، ذخیره نزولات و تقویت پوشش گیاهی است.

وی ادامه داد: کشت گیاهان دارویی در مراتع مستعد نیز توسط اداره منابع طبیعی و مشارکت‌های مردمی صورت می‌گیرد که باعث تقویت و احیا گونه‌های مرتعی می‌شود.

باید ضمن برداشت و استفاده صحیح از منابع و نعمت‌های خدادادی در طبیعت، مراقبت و محافظت از آنها را نیز به عنوان یک امانت الهی وظیفه خود بدانیم و در حفظ آنها کوتاهی نکنیم.

کد خبر 5165548

منبع: مهر

کلیدواژه: گناوه طبیعت گیاهان دارویی بوشهر ویروس کرونا کرمانشاه انتخابات شورای شهر و روستا شیراز انتخابات 1400 خطبه های نماز جمعه آمار کرونا بوشهر عکس استانها اردبیل شهرستان کرج زلزله شیوع کرونا گرگان شهرستان گناوه منابع طبیعی استان بوشهر گونه ها بی رویه نان ها برگ ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۱۲۹۵۰۷۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

کشت الیاف «وش و کنف»؛ اقتصاد سبز در مازندران

ایسنا/مازندران با ورود تکنولوژی به جامعه بشری و تولید البسه و ملزومات این حیطه کاشت بسیاری از گیاهان با ارزش همانند الیاف پنبه، وش و کنف جای خود را به الیاف مصنوعی داد و موجب شد تا این اقتصاد سبز رو به فراموشی رود.

بسیاری از مشاغل سنتی و صنایع هنری ایران با آن قدمت چندین هزار ساله که ریشه در آب و خاک و ذهن و قلب تک تک ما دارد، این روزها می‌رود که به فراموشی سپرده شود.

ورود تکنولوژی و تولید انواع البسه و کالاهای خواب سبب شده که مردم به راحتی به این اجناس دسترسی داشته باشند. این امر سبب شده که تولیدکنندگان برای تهیه این ملزومات کاربردی در زندگی، برای تهیه مواد اولیه و دوخت سنتی بی نیاز شوند این امر نیز عامل مهمی در از بین رفتن گیاهان نابی شد که دیگر جایگزینی برای آن پیدا نشد.

در این میان نباید فراموش کرد که مازندران مهد تولید الیاف ناب هم بود که در صنایع دستی از آن استفاده می‌شد زنان هنرمند مازندرانی نه تنها در هنرهای ناب صنایع دستی سرآمد بودند بلکه مواد اولیه آن که از الیاف بود را خود تولید می‌کردند و حتی رنگرزی را هم انجام می‌دادند.

خودکفایی در این حوزه و انواع تولیدات رنگارنگ از پارچه‌های نفیس روح و جان مردم را صیقل داده و اوقات فراغتی سرشار از شور و نشاط در زنان ایجاد می‌کرد این تولیدات که معمولا به شکل گروهی انجام می‌شد حس دوستی و نزدیکی را بین خانواده‌های روستایی بیش از بیش فراهم می‌کرد.

 ساده زیستی و سبک زندگی سالم بدور از هیاهو و مدپرستی روح آنها را لطیف و زندگی را برای آنان زیباتر و آسانتر از آنچه امروزه شاهد هستیم فراهم کرده بود.

روزگاری که از اختلاف بر سر تجملات و چشم و هم چشمی خبری نبود، صلح و آشتی بر جوامع بشری حکمرانی می‌کرد؛ زنان این مرز و بوم در کنار همسران و خانواده براساس موقعیت جغرافیایی به هنر دست در قالب صنایع دستی می‌پرداختند که در نهایت موجب هویت بخشی و برگی از تاریخ این مرز و بوم  شد.

در این خصوص پای صحبت یکی از مادران مازندرانی نشستیم تا از صنایع دستی قدیم که زنان روستا به آن مشغول بودند برایمان بگوید.

«شمد بافی» 

سکینه خاتون نجف زاده مادر ۸۲ ساله بابلی با اشاره به اینکه برای دوخت «شمد» لازم بود گیاه وش بکاریم، گفت: گیاه وش گیاهی به طول یک متر بود که زنان روستا در باغ خود کنار دیگر محصولات کشت می‌کردند این گیاه بعد از مدتی تخم می‌داد و به مرحله برداشت می‌رسید ما این گیاه را برداشت کرده و تخم و پوست گیاه را از بدنه گیاه جدا می‌کردیم.

وی افزود: این پوست جدا شده را که به صورت رشته نخ بود به دور دستگاه کوچک دستی به نام رشته یا دوک نخ ریسی یا مهرپیچ داده بصورت کلاف در می‌آوردیم.

این هنرمند بابلی یادآور شد: در مرحله سوم آن را داخل ظرف بزرگ مخصوص که شبیه یک دیگ بزرگ بود قرار داده و همراه با آب و مقداری خاکستر آتش کاملا حرارت داده و وقتی کاملا پخته می‌شد از داخل دیگ خارج می‌کردیم.

نجف زاده اظهار کرد: در مرحله آخر آنرا در داخل رودخانه روان قرار داده و با سنگ یا چوب کاملا می‌کوبیدیم و زیر آفتاب گذاشته تا خشک شود با این کار رنگ الیاف کاملا سفید می‌شد.

وی تصریح کرد: این الیاف را از جای بلند بوسیله یک دستگاه مخصوص کوچک از بالا به پایین آویزان کرده و با مهارت به صورت کلاف های نخ درمی‌آوردیم تا آماده بافندگی شوند.

وی ادامه داد: این نخ‌های آماده را به کرچال می‌بردیم و صاحب کرچال از آن شمد و دستمال سر و... می‌بافت.

«الیاف کنف»

نجف زاده یادآور شد: یکی دیگر از الیاف‌های مهمی که در قدیم در باغات شهرستان بابل کشت می‌شد گیاه کنف بود که چند متر طول داشت، این گیاه بلند قامت بعد از تخم دهی به مرحله برداشت می‌رسید.

وی افزود: با جداکردن تخم از الیاف کنف، چوب کنف  را با خود به زمین شالیزاری می‌بردیم به اندازه طول الیاف کنف، زمین را کنده و کنف را داخل آن چال می‌کردیم و به مدت هفت شبانه روز داخل این زمین باتلاقی قرار می‌گرفت.

وی تصریح کرد: بعد از هفت روز این کنف را بیرون آورده و با آب روان رودخانه کاملا شستشو داده و پوست را از بدنه چوب کنف جدا می‌کردیم.

نجف زاده خاطرنشان کرد: این الیاف را که به صورت تارهای نخ در می‌آمد به صورت کلاف درآورده و با آن ریسمان می‌بافتیم. همچنین از آن در دوخت و دوز و به عنوان مثال برای بافت حصیر، باربندها استفاده می‌کردیم.

وی گفت: نکته قابل توجه این بود که بعد از برداشت، همه زنان روستا کنار هم جمع شده و در این کار بهم کمک می‌کردند.

 نجف زاده یادآور شد: هرچند بسیاری از هنرهای صنایع دستی که از اجداد ما به ارث رسیده در طول زمان از بین رفته و فقط نامی از آن باقی مانده است اما متاسفانه بسیاری از گیاهان موثر و نابی که می‌توانست نقش مهمی در اقتصاد خانواده داشته و مواد اولیه تولید باشد نیز از بین رفته و امروزه الیاف مصنوعی جای آن را گرفته که هیچ یک خاصیت ارزنده این الیاف طبیعی را ندارد.

وی افزود: استفاده از این پارچه‌ها نه تنها سبب سلامت جسم و روح می‌شد بلکه در تابستان بسیار خنک و عرق‌گیر بود لذا برخی از الیاف وش دستمال درست کرده و به سر می‌بستند تا در تابستان از گرمای شدید در امان باشند.

به گزارش ایسنا، با توجه به اینکه سال ۱۴۰۳ با شعار «جهش تولید با مشارکت مردم» نامگذاری شده است، آنچه قابل اعتناست توجه همه اقشار جامعه برای تحقق این الگو و رسیدن به توسعه اقتصادی است.

احیای فعالیت‌های اقتصادی خرد و خانگی، سرمایه‌گذاری در سطوح مختلف، واگذاری برخی از پروژه‌های اقتصادی به بخش خصوصی سبب می‌شود تا مردم در کنار دولت به بالندگی کشور و رسیدن به اهداف توسعه‌ای بپردازند.

کشت الیاف در زمین‌های زراعی یکی از اقداماتی است که علاوه بر ایجاد اشتغال پایدار در روستاها، مهاجرت معکوس، جلوگیری از تغییر کاربری‌ کشاورزی به ساخت و سازها، به صیانت از محیط زیست کمک کرده و سنت‌های اصیل نیز حفظ می‌شوند. بنابر این با داشتن یک صنعت پاک، اقتصاد مازندران همیشه سبز می‌ماند.

انتهای پیام